Тиде жапыште чыла генетике шотышто шанче: ме таче пален улына, но кажне еҥ-влак мом палымыштым рашемдалтеш югышто уло хромосома, тудо, шке черетыштыже, ДНК гыч фрагментГын, гынат, таче ме пален чыла тиде арверым, Иоганн Грегор Мендель кӧра, кокымшо пелыштыже тудо 1800 ийыште тудо кум тӱҥ законжо ямдылыме генетике, пален нал, молан манаш гын, еҥ тукым у правил наследование символ. Кушкыл организмын закон семын лийын мендель кучылт кертшаш, тыгакак янлык, айдеме, шке умылымашым пуаш да кӱлешан мутформым, илышын негызше. Конешне, угыч да угыч гоч вончалтыт мендель икмыняр тӱрлыкшӧ уло, лектышыже шумо деч ончыч палемден, кумда да закон сформулироватьлен лийын, шижам, мо шотышто законым наверне кугу палемдалтын. Тудым кунам ыштыме пашам мучашлымеке, тыгай закон лийын сформулироватьлен мендель кум образышт, теме, таче ме тидым эсогыл генетике да шымлыме негызеш негызлыме керт. Кок линий дене варналтше, яндар, тудым ик ойыртемалтше символышкыжо, ик еҥ кок вел гыч тукымыш налше ача-авам ончыкта те тудым икымше фенотип (цивилизаций койыш-шоктыш). Вес символ олмеш, начинающиеся рецессивный, кокымшо тукымышт толын лектыныт. Кокымшо мендель сегрегация тыгак мане закон закон, ойлымаш гыч ужашым, кажне символ дене палемдалтеш фактор (ге), тӱрло формо кок уло (аллель), арам огыл тыгай: кажне еҥ шке гыч кондат, кажне ге, кок тӱрлӧ аллеля. Тиде генотип рашемдыза, але гетерозиготный гомозиготный лийын кертеш. Кумшо гыч Мендель тыгак закон маналтеш, да ассортиментым Эрыкан арам огыл тыгай: образованийын гамета годым, икте-весе деч шкевуя шеледымаш тӱрлӧ ге. Ончыкылык тукым, молан тыге, кузе фактор-влак насыл шкеак лектын кертыныт гын, коштынат, дене таҥастарымаште, ӱмаште гай. Кузе ончыч каласен Мендель, символ, цивилизаций шукырак рецессивный ӱмбалне, пурса да тиде кушкылым веле огыл лийын, но айдеме тукым. Рецессивный символым (мутлан, канде шинчан) эргыжым гына палдырнен гын, ача-ава деч нал, те тудым кок фактор-влак улыт. Уке гын, цивилизаций эре улмыжым ончыкташ манын, икымше тукымжо.
