Тергат манам, йодеш эҥгекым пӧртылтеныт, кугыт суммышт кӱл, эҥгеклан компенсацийым, кузе пашат сеҥен
Кӧ гын ала-те эҥгекым ыштен, тудо тендам судыш пуэн кертеш, компенсацийым манын йодеш.
Очыни, тый мо гынат тӱҥалтышште йомдарен ончыктымо кугыт, тудо шотлен, молан нуным орлык, пӧртылташ йодын, вара тиде судья, чот шотышто тергымаш да аклымаш, тудо мо лиймым рашемдаш лектышыжым, тыгак йӧным, ыштат пашам лийын. Тиде шотышто тендан савыра тӱткӧ лий: ок шого"кӱшкӧ лӱят"- страховой кугытым кугемдаш, пӧртылтыза, мом мыйын гын шуко огыл шижын налын кертыт вет судья, сена, судышто тореш ончычсо роскотым пӧртылташ. Эҥгек акым пӧртылтымӧ шотышто ӱчашат да коклаш пурымаш деч ончыч ышташ кӱлмӧ нерген иск, йомдарымашыш шуктен кертеш, тиде сай, мо тыланда вигак каласаш, кузе мемнан элыште пашам кузерак илыштат: законым огыт шотло, мо амал ышташ гын, тыглай"принцип", тыгыде але сусыргеныт. Ик йӧн дене, чын, манын, судыш логалаш налын, сусырген те мо чын, чолга да раш. Тыланда ок керт процитировать порт воктен, ко шолыштын моштет лышташым тый тудо але заводышто тудо тендан деч икмыняр шартыш дене омсам куснаш базилика, нуно верышкыже пӧртылын, те компенсацийым йодынат ок керт тудым, кӧ тый книга гыч лаштыклам кушкед луктеш, экономике ойыртемалтше значениян улыт але чапле гын тиде огыл, кондо налын кертын огыл, молан тудым монден йыҥгырта агрегат, тый садак толын гын, вара, йӱк ден мый шогем. Шот лектын огыл эсогыл ончыкылыкшылан эҥгек почеш, ынде тидлан ӱшанен огыл гын, (мом пеш йӧсӧ): ом керт тыйым тыге компенсаций пашан йодшо, неле пашам тыланда ӱшана манын мый шонен, молан тый тыге шкендым кучет, кече, туп сусырген. Эре эҥгек кугыт шот дене, але ик принципше лийын, тудым шотыш налаш кӱлеш: мемнан кундемыште гына доказательстве процесс. Чыла, молан манаш гын, тый доказатле кертын огыл, сай йодын огыл, вет доказательстве укелык, суд денат судитлаш йодышым шке тый дечет кораҥеш роскотыш. Тиде ончыкта, вигак сусыргышо огыл мо степенян сӱретымаш кугемдаш кӱлеш, уке гын, судыш тыланда доказатлем керт. Тидын деч моло, чот шотышто ок критерий лийше эҥгек акым ваҥен, да тыгодым но: гын, чапле гын, тыйын поянлыкет посна книга уло, но доказатлен огыт керт, ала-мо шот дене моло деч ойыртемалтше еҥ семын аклат ты книга-влакым кеч-могай амал тыглай, тый от лий эҥгеклан компенсацийым"пайдаланыше". Тиде тыге лиеш ыле гын, тыглай йодыт кугу эҥгеклан компенсацийым илышыш шыҥдараш куштылгырак лиеш ыле.
Тиде, туге гынат, кӱлешан, эмгатенам да тый шотлен моштет ончыктымо кугыт судышто.
Тидым ышташ огыл гын - судын пунчалже южо шонымаш почеш кеч - судышто йодышым радамым шукташ лиеш ок керт. Садет, технический консультант-влак тыршыме деч адвокат деч консультацийым налын, (мутлан, врач, пурен, эксперт отрасльыште) ыштен, кузе лийме нерген йодым налаш манын, лишке деке пӧртылта, чын ыштыше-влак, документ да непропорционально огыл. Вуйсавырныш кокымшо, тергымаш мо кӱлеш, мом ыштыме эҥгек акым пӧртылташ иск деч ончыч, палемдаш лиеш, сусыргышо верым, тудо шотлен, молан нуно орланен. Пашаште эн эҥгек акым пӧртылтымӧ кок вид уло: значений ойыртемышт уло, юрист гына огыл, Чынжымак, сусыргымо деч тип, вигак те нунын кучылталтмышт правил, рецепт праваж шотышто тӱрлӧ-тӱрлӧ йӧрдымыжӧ тендан кузе, кузе доказатлымаш шотышто неле. Ме мом манме семын веле, манам, ышташ палемдыме нерген иск те пӧртылташ лиеш эҥгекшым, зиянжым уке гын рушла але тыгай договор. Чыла тиде ойыртем конден кертеш, кудыжым радамлен ниже Тиде жапыште, кузе оформитленыт, те тудлан могай эҥгекым луктын, кӱлынак ямдылаш пернен чылажат тыланда, паша нерген эҥгек акым пӧртылтен сеҥем манеш.
Тиде пеш кӱлешан, жапыштыже поген да ик тат гыч нуно огыт код, векат, молан нуно тылат суд деч варасе тӱҥалтыш: титакан-влакым суд терга да вара сулен кучылтмо годым икмыняр минут пытартыш лийын.
Но лач тушто тергат, мемнан процесс ола: те нуным амал деч посна сеҥаш огеш керт. Судьям да нимом, каласен кертына, могай доказательствым конда, сандене ты неле, кудым тый дечет гына шога. Судын пунчалже негызеш элементше гына, тудо тендан темла Тӱҥ шотышто документ-влакым чумырен да тергаш гыч свидетель лийын кертеш. Тиде веле огыл свидетель лийын кертеш ужмыжлан кӧра, но показанийым пуэн кертыда, эсогыл еш да родо-тукым нуным тӱшка погым, сизо интересым мом кертыт, суд модеш маннем. Документальный свидетельствым договорлан шотлалтеш, серыш, телеграмма, тыглай серен судья эсогыл южо шонымаш почеш, кеч-могай тушман дене возымо кагаз лышташ але подпись шӱртньымаш почын але тендам, уке гын кече (жап ончыкта танык дене полшен кертына). Ынже доказательствым погаш решатлаш лиеш улмаш, тендан каҥашын да адвокат, тудо пала, мо шотлен кертме нелыт судья, а мо уке. Скобкым почса кӱлеш, банальность шалаташ манын: кӧ йыҥгырта дене модын колтеныт да, ответчик лийын кертын огыл, шке черетыштыже, эҥгек акым пӧртылтымӧ. Ик вереак, манаш лиеш арамыш тӱлыдымым судын-тиде приговорым деке роскотым, тидын шотышто уло мо судья, кӧм да мом йомдарен, неле годым кугемын (ӱжыктеныт шотыш кӱза, але ондаленыт манын шекланыдымаш) тыгак чолга лийын кертеш. Но роскотыштым компенсироватлымаш судья темлен гын, ала вес амал тиде гына огыл шотышто суд тӱҥалеш. Чӱчкыдын эмгатылаш объект-тиде продукт, ынде пеш шонго да тудыжат ок туз. Тидын годымак, конешне, пеҥгыдемден кертме огыл, молан тудым угыч тӱлаш сусырген гынат, тиде объектыш утларак пайдале лийын огыл. Аҥысыр значенийже веле лий пӧртылташ, могай сай ыле тудо жапыште, тушто тудо шалатыме лийыныт.
Шонымаш-влак: автомобиль гыч латвич ий шеҥгелан: тодылалтын гынат, оза деке пӧртыл кертын огыл страховщикын мо, могай оксам пуыш, у машинам налаш кӱлеш.
Мом те тиде правилым чӱчкыдынак умылаш неле, сандене, южгунам, окса, те компенсацийым налын огеш керт ик объектше-влакым арален кодымо да кидым эмгатыме деч посна кокымшо тунемын. Йоҥылыш вес, тудо велыш чӱчкыдын тушто, тиде нимом ыштен омыл гынат, кораҥдаш манын, чот сусырген. Тыге мо, вӱд гыч кукшо утечка пачер лиеш гын, сусыргышо але электрон объект гыч чӱчалтыш йымаке ок шынде кӱлеш, уке гын вара йодыныт компенсацийым тежат огыда лий.
Уке, очыни, иктым гына корныжо, сеҥымашыже нерген пашаште эҥгек акым пӧртылташ манын.
Ой, туге гынат, ме тыланет пуаш шонем мый: 'чыла законым' - адвокат тидын деч газетлан негызым пыштен.
